Жаңалықтар

 Брифингке ҚР ЭГТРМ Cу ресурстары комитеті төрағасының орынбасары Бекмағамбетов Досбол Боташұлы және "Қазсушар" РМК Бас директорының орынбасары Асауов Алмас Тәуекелұлы қатысты.

Д. Бекмағамбетов атап өткендей, Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 2021 жылғы қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар – елдің өркендеуінің берік негізі" атты жолдауында "өңірлік саясатты жетілдіру" тармағында Ақмола, Алматы, Батыс Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда, Түркістан облыстарында 120 арнаны реконструкциялау және 9 жаңа су қоймасын салу бойынша міндеттер қойылған. Бұл су объектілерінің экожүйесін сақтау және ұтымды пайдалану үшін маңызды.

 Спикердің айтуынша, өзен ағысының көпжылдық динамикасы жергілікті және трансшекаралық ағындардың аздығына байланысты елдегі су ресурстарының азаюын көрсетеді. Мәселен, егер 2000-шы жылдары республикадағы орташа көпжылдық өзен ағыны 120 текше километрді құраса, қазіргі уақытта - шамамен 102 текше километр. Бұл климаттың өзгеруіне және антропогендік факторларға байланысты.

 Нәтижесінде Қазақстанда су ресурстарының тапшылығы, су ресурстарының қысқаруы және халықтың, экономика мен экологияның мұқтаждықтарына су пайдаланудың өсуі жағдайы 2030 жылға қарай - 23,2 текше километрді құрауы мүмкін.

Бұл ретте, егер елдің шығысы су ресурстарымен неғұрлым қамтамасыз етілсе, онда Орталық Қазақстан (Нұра-Сарысу бассейні) бәрінен де төмен. Ал республиканың оңтүстік және батыс өңірлері су ресурстары бойынша шектес елдерге неғұрлым тәуелді болып табылады.

 Сондықтан судың болжамды тапшылығы осы аймақтарға көбірек әсер етеді.

Қазіргі уақытта республиканың су шаруашылығының проблемалық мәселелері "Жасыл Қазақстан", "Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері" және "Агроөнеркәсіптік кешені 2025 жылға дейін дамыту бойынша" ұлттық жобалары шеңберінде шешілуде", - деп хабарлады Д.Бекмағамбетов.

 Мәселен, ауыл шаруашылығында 7 мың шақырымнан астам суару желілерін реконструкциялау, 212 арнадағы суды есепке алуды цифрландыру және 16 гидротехникалық құрылысты реконструкциялау арқылы 2025 жылға қарай суару кезіндегі судың нормативтік емес шығындары 4 текше километрге қысқартылатын болады.

 2021 жылы 212 арнаның 23 - і цифрландырылды, ал биыл-89 арна.

 Д.Бекмағамбетов атап өткендей, каналдарды қайта құру жұмыстары тұрақты негізде жүргізілуде.

 2019-2020 жылдары 1734 км канал жөнделіп, 111,5 мың га суармалы жер айналымға енгізілді. 2021 жылы 78 мың га суармалы жерді айналымға енгізу үшін 1050 км канал реконструкцияланды.

 Бүгінгі таңда 19 жобалық-сметалық құжат дайын, оның 5-і Атырау облысы бойынша және 14-і Түркістан облысы бойынша.

 Жалпы алғанда, 2025 жылға қарай 120 арнаны қайта жаңарту Қазақстандағы суармалы алқаптарды 2,2 млн. гектарға дейін жеткізуге және суармалы су шығынын жыл сайын 800 млн.м3 дейін төмендетуге мүмкіндік береді.

 Сондай-ақ, ауылда 120 мың жұмыс орнын құрып, қабылданған шаралар жалпы сомасы 510 млрд.теңгеге өнімнің өсуіне ықпал ететін болады.

 Қазіргі уақытта мемлекеттік инвестициялық жоба 120 арна бойынша әзірленуде, содан кейін экономикалық қорытынды алу үшін ҚР ҰЭМ қарауына енгізілетін болады.

 Бүгінгі күні жоспарланған 41 авариялық су қоймасының 16-сы қалпына келтірілді. Нәтижесінде халық саны 120 мыңнан асатын 16 ауылдық елді мекенде (Алматы, Ақтөбе, ШҚО, Жамбыл, Қарағанды, Қызылорда және Түркістан облыстары) су басу қаупі жойылды.

 Биыл тағы 6 су қоймасын қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде. Қалған 19-ы 2025 жылдың соңына дейін қалпына келтіріледі.

2025 жылға дейін қосымша су көлемін қамтамасыз ету үшін жалпы сомасы 59,4 млрд.теңгеге 1,7 текше километр жинақтау көлемімен 9 жаңа су қоймасын іске асыру жоспарлануда, оның ішінде: Ақмола-1, Алматы-1, Жамбыл – 3, Батыс Қазақстан – 2, Қызылорда – 1, Түркістан-1. Бұл ретте 2022-2024 жылдарға арналған республикалық бюджетте 11,3 млрд.теңге қолдау тапты.

2021 жылы құрылыс-монтаждау жұмыстары аяқталды және көлемі 18,5 млн.м3 құрайтын "Кеңсай-Қосқорған-2" су қоймасы пайдалануға берілді.

2022-2023 жылдары 6 су қоймасы-Ргайты, Ақмола, Қалғұты, үлкен Өзен, Бұзылық, Қараөзек және Кіші Өзен бойынша жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуді аяқтау жоспарлануда. Олардың жалпы көлемі-1,6 км.м3. Жұмысты 2023 жылы бастау жоспарлануда.

Сондай-ақ, Досбол Бекмағамбетов Мемлекет басшысының биылғы 8 ақпандағы Үкіметтің кеңейтілген отырысында берген тапсырмасына сәйкес жаңа Су кодексі әзірленіп жатқанын атап өтті.

 "Жаңа Су кодексін қабылдау елдің су-ресурстық әлеуетін сақтауға, су үнемдеу құрылыстарын пайдалануды ынталандыруға, су ресурстары мен суға сұранысты басқарудағы қоғамның рөлін арттыруға, сондай-ақ саланы ғылыми сүйемелдеуді енгізуге негіз болады. Қазіргі уақытта жаңа Су Кодексінің Тұжырымдамасы және ілеспе заң жобасы әзірленді. Жаңа Су кодексінің тараулары мен баптары әзірленуде. Кодекс жобасы бекітілген мерзімде Парламент Мәжілісіне енгізілетін болады. Су саласындағы қазіргі проблемалар, әсіресе халық тығыз орналасқан оңтүстік өңірлерде су ресурстарының тапшылығын тудыратынын ескере отырып, су қауіпсіздігі мәселелері Ұлттық қауіпсіздік мәселелерімен қатар маңызды", - деп хабарлады спикер.

Айта кетейік, брифингке онлайн және офлайн форматта да БАҚ өкілдері қатысты. Спикерлер журналистердің елдегі су саласын дамыту мәселелері бойынша барлық сұрақтарына толық жауап берді.

Брифинг соңында Досбол Бекмағамбетов ҚР ЭГТРМ су ресурстары комитетінде Су кодексінің жобасын әзірлеу жөніндегі уәкілетті орган ретінде қоғамдық ұйымдар мен мамандардың Кодекс жобасына енгізу үшін суды ұтымды пайдалану жөніндегі барлық жаңа идеялары мен ұсыныстарын қарауға дайын екенін хабарлады.